Türkçe

Sözcükte ve Söz Öbeğinde Anlam

Kendi toplumsal gerçeğini ortaya koyma” sözü bir sanatçı açısından içinde yaşadığı topluma sırt çevirmemeyi, bir eser açısından ise toplumsal yaşama ayna tutma özelliği göstermeyi ifade eder.

  • Elinde bir harita, pusula olmama” sözü “geçmişin birikimlerinden yararlanmama” anlamı taşır.
  •  “Bu aymazlıkları rekabet kuruluna havale etmek (ceza vermek) de görevlerimiz arasında yer alırdı.” cümlesinde “havale etemek” sözü “ceza vermek” anlamında kullanılmamıştır.
  • Çay bitti, isterseniz kahve yapayım.” cümlesinde “bitti” fiili “tükendi” anlamında kullanılmıştır.
  • Yeterince emek harcamayıp zihninizdeki tarlavı sürmezseniz hiçbir işte başarılı olamazsınız.”cümlesinde altı çizili söz grubu “belleğine işlerlik kazandırarak onu geliştirmek” anlamında kullanılmıştır.
  • Kartalkaya, Bolu’ya kışın tatil için gelenlere ev sahipliği yapmaktadır.” cümlesinde insan dışındaki bir varlığa (Kartalkaya) insan özelliği (ev sahipliği yapmak) verilerek insandan doğaya aktarma (kişileştirme) sanatına başvurulmuştur.
  • Söz konusu oyunun, salt güldüren, eğlendiren değil; üzen, düşündüren yönleri de var.”cümlesinde “güldüren, eğlendiren” sözleri ile “üzen” sözü arasında karşıtlık söz konusudur.
  • Kışın Burgazada da yakınındaki kardeş adalar gibi fazla konuşmuyor.”cümlesinde insan dışındaki bir varlığa (Burgazada ) insana özgü nitelik (fazla konuşmuyor) verilerek kişileştirme sanatına başvurulmuştur.
  • Yosun tutmuş bir yalnızlık okunuyordu adamın gözlerinde.”cümlesinde “yosun tutmuş” söz öbeği “yalnızlık” sözcüğünü somutlaştırmıştır.
  • Sıcak bir yaz günü, akşam uzaklardaki çocuklarımızdı konuştuğumuz.” dizelerinde altı çizili sözcük ilk (temel) anlamıyla kullanılmıştır.
  • Hafta sonuna alınan toplantı yüzünden bütün planlarım suva düştü.” cümlesinde altı çizili söz cümleye “gerçekleşmeme” anlamı katmıştır.
  • Tarih öncesi çağlardan günümüze kadar çok çeşitli uygarlıkların yaşam alanı olan bu kent, her defasında küllerinden doğarak bölgenin cazibe merkezi olmuştur.”cümlesinde altı çizili sözle “yitirdiği işlevi ve canlılığı yeniden kazanmak” anlamı kastedilmiştir.
  • Kıyı kentlerimizde güney rüzgârlarına aldanan ağaçlar çiçeklenmeye başladı.” cümlesinde insana özgü olan “aldanma” niteliği, ağaçlara aktarılarak kişileştirme sanatına başvurulmuştur. “Bahar, kapımızı çalmak üzere.” cümlesinde insanaözgü olan “kapı çalma” niteliği bahara aktarılarak kişileştirme yapılmıştır.
  • Karadeniz, burada Akdeniz’i kıskanıp rengini birkaç ton açmıştır.”cümlesinde “Karadeniz”e insana özgü olan “kıskanma” niteliği verilmiştir.
  • Beyaz kumlu kıyıyı döven dalgalara bakılırsa hırçınlığından vazgeçmemişti Karadeniz.”cümlesinde de yine“Karadeniz”e insana özgü olan “hırçınlık” niteliği verilmiştir. Yani cümlede kişileştirme sanatına yer verilmiştir.
  • Kaç yaran varsa hepsine dokunan bir şey çıkıyor bu ağıttan.”cümlesinde “yara” sözcüğü “dert” anlamı kazanmış ve mecaz anlamda kullanılmıştır.
  • Bir sanatçıya farklı pencerelerden bakıldıkça onun yaptıkları ışıldar, renklenir.” cümlesinde geçen “farklı pencerelerden bakmak” sözüyle “değişik bakış açılarına göre yorumlamak” anlamı kastedilmiştir.
İlginizi çekebilir:
Atasözü, Deyim ve İkileme Örnekleri

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu