Namık Kemal Kimdir?
• Tanzimat edebiyatının en büyük şairlerinden biridir.
• Türk milletine öz benliğini, milli ve manevi değerlerini, vatan topraklarını korumak bilinci kazandırmak için şiirler yazmıştır.
• Türk edebiyatında yazdığı şiirlerden ve güçlü vatan sevgisinden dolayı vatan şairi olarak bilinir.
• Yaşamı boyunca siyasal nedenlerle çeşitli yerlere (Magosa, Midilli) sürgün edilen sanatçı, Tanzimat’ın en gür sesli şairi olarak tanınmıştır.
• Edebiyatın hemen her türünde (şiir, roman, eleştiri, mektup, tiyatro, tarih…) birçok eser vermiştir. Namık Kemal, sanatı halkı bilinçlendirip halka yarar sağlamak, düşüncelerini yaymak için bir araç olarak kullanmıştır.
• Şiirlerinde biçim bakımından eskiye bağlı kalsa da vatan, millet, hak, adalet gibi yeni kavramları işlemiştir.
• Halkı eğitmeyi amaçladığı için halk dilini kullanmak isteyen Namık Kemal, özellikle tiyatrolarında bunu başarmıştır.
• Tiyatroyu “tiyatro bir eğlencedir fakat eğlencelerin en faydalısı olarak görmüş, “Sanat, toplum içindir.” düşüncesini benimsemiştir.
• Namık Kemal, divan edebiyatına şiddetle karşı çıkmış, aruz ölçüsü yerine hece ölçüsünü savunmuş; ancak hece ölçüsüyle çok az şiir yazmıştır.
• Türk edebiyatındaki ilk edebi roman olan “Intibah”i ve ilk tarihsel roman olan “Cezmi” yi yazmıştır.
• Türk edebiyatında ilk oynanan tiyatro olan “Vatan yahut Silistre” oyununun sahnelenmesinden sonra sürgün edilmiştir.
• Eserlerinde sağlam bir düz yazı dili, mantıklı ve inandırıcı bir üslup, heyecan ve coşku yüklü bir anlatımı vardır.
• Namık Kemal Fransız romantiklerinden, özellikle de Victor Hugo’dan çok etkilenmiştir.
Eserleri:
Roman: İntibah, Cezmi
Tiyatro: Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Akif Bey, Kara Bela, Celalettin Harzemşah
Eleştiri: Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’nın Harabat adlı antolojisini birinci cildine yazdığı eleştiri), Takip (Ziya Paşa’nın Harabat a antolojisinin ikinci cildine yazdığı eleştiri), Renan Müdaraanam Mukaddime-i Celal
Düz Yazı: Devr-i İstila, Barika-i Zafer, Evrak-ı Perişan, Silistre Muhasarası (tarihî eser)
İntibah: Namık kemal bu ilk romanını “Son Pişmanlık” adıyla Magosa’da sürgündeyken yazmıştır. Sonradan adı değiştirilerek (uyanış) olan bu roman Türk edebiyatındaki ilk edebi roman özelliğini taşır. Romanda bir aileyi ele alan Namık Kemal,kadınların ihtiras ve entrikalarına kapılarak hem kendilerini hem de başkalarını mahveden gençlerin romanını yazmıştır. Romanın kahramanı Ali Bey, bir mirasyedidir. Babası öldükten sonra annesi tarafından zamanın Çamlıca gezilerinde avutulmak istenir. Mahpeyker’i burada tanır. Kötü bir kadın olan Mahpeyker Ali Bey’i avucunun içine alır. Annesi, Ali Bey’i Mahpeyker’den kurtarmak için eve Dilaşup adlı cariyeyi alır. Terk edildiğini anlayan Mahpeyker Ali Bey’den öç almak ister. Mahpeyker Dilaşup’a iftira eder, Ali Bey’i de öldürmek ister. Dilaşup Ali Bey’i ölümden kurtarır; ama kendisi ölür. Ali Bey de Mahpeyker’i öldürür ve hapse atılır. Daha sonra kendisi de hapiste ölür.
Cezmi: Namık Kemal’in ikinci ve daha büyük olan bu romanı Türk edebiyatının ilk tarihi romanı kabul edilir. Cezmi, hem şair hem askerdir. II. Selim zamanında Türk-İran savaşlarına katılarak kumandan Özdemir Oğlu Osman Paşa’nın dikkatini çeker ve takdirini kazanır. Ayrıca Kirim ordusu kumandanı Adil Giray’la tanışır ve onun da sevgisini kazanır. Savaşta Adil Giray ve kardeşi Gazi Giray’la birlikte İran kuvvetlerine esir düşmelerinin ardından Cezmi’yi büyük görevler beklemektedir.
Vatan yahut Silistre: Türk edebiyatında sahnelenen ilk tiyatrodur. Toplumun bozulan moralini düzeltmek amacıyla yazılır. Dört perdelik bir oyun olan Vatan yahut Silistre, 1853’teki Kırım Savaşı’nı konu alır. Bir Osmanlı kahramanı olan İslam Bey, Silistre savaşına gönüllü giderken “Beni seven arkamdan gelir!” demiştir. İslam Bey’in sevgilisi Zekiye de bu sözü duyunca erkek kılığına girer ve İslam Bey’in arkasından savaşa gider. Savaşta birçok başarı kazanılır, düşman cephaneliği patlatılır. Daha sonra Zekiye’nin bir kız olduğu anlaşılır, bağlı bulunduğu kumandanın da Zekiye’nin babası olduğu anlaşılır. Zekiye böylelikle hem İslam Bey’e hem de babasına kavusur.
Celalettin Harzemşah: Namık Kemal’in tarihi bir sahne romanı anlayışı içinde yazdığı büyük tiyatro eseri olan Celalettin Harzemşah, 15 perdeliktir. Eser Harzemşahlar devletinin son hükümdarı olan Harzemşah’ın hayatını, kahramanlıklarını ve Moğollara karşı Türk İslam dünyasını korumak için giriştiği mücadeleyi konu alır. Midilli’de sürgündeyken yazdığı bu eserin diğer önemli tarafı da Kemal’in, eserin başına tiyatro ile ilgili görüşlerini açıkladığı 69 sayfalık bir mukaddime yazmasıdır.
