Dil Bilimi

Genel Dil Dilimi Notları

Genel Dil Dilimi Notları

Genel dil bilimi, dil biliminin temel alanlarından biridir. Uygulamalı dil bilimi ve tarihsel dil bilimi genel dil bilimini sınırlandırır. Bu iki uzmanlık alanı ve genel dil bilimi arasındaki sınır sıkça farklı şekilde çizilmektedir. Genel dil bilimi kavramı; Türk dili ve edebiyatı, Alman dili ve edebiyatı, Latin dilleri ve edebiyatı, Slav dilleri ve edebiyatı gibi ayrı ayrı filolojilere özgü dil bilimi olarak anlaşılabilir. Bu kapsamlı anlayışla birlikte uygulamalı ve tarihi dilbilimsel alanların büyük bir kısmı genel dil bilime dâhil edilebilir.

Genel dil bilimi öncelikle doğal bir sistem olarak insan diliyle ilgilenir, temel olarak da tek tek dillerle değil de, dilin genel özellikleri ve işleviyle uğraşır. İnsan dilinin yapısı bakımından soyut modelinin çıkarılması, genel dil dışı ortak yönlerin tanımlanması ve açıklanması ile dil kullanımının genel özellikleri de genel dil biliminin inceleme alanı içerisindedir. Sonuç olarak dilin biyolojik kökeni ve dil ile dil kullanımının biyolojik esaslarının araştırılması da genel dil bilimine dâhil edilebilir.

Genel dil bilimi alanı öncelikle temel araştırmalarla uğraşır. Başka bilimlerden yararlanarak kullanışlı bilgilerin elde edildiği diğer bilim alanlarıyla arasında sıkı bir bağ oluşur. Ayrıca genel dil bilimi bilişsel biliminin tamamlayıcı bir parçasıdır.

Kuramsal dil bilgisi de denilen genel dil bilimi, soyut bir sistem olarak dilin bilimsel araştırılması ve dil üzerine ortaya atılan genel kuramlarla ilgilenir, bunun yanı sıra dil sosyolojisi ya da söylem çözümlemesi gibi uygulamalı dil biliminin alt alanlarından söylem çözümlemesi olarak çalışır.

Dil biliminin temel alt alanları şunlardır:

  • Konuşma Dil bilgisi(Dil bilgisel konuşma çözümlemesi, karşılıklı konuşma araştırması): Hiç değiştirilmemiş sözlü iletişim alanını inceler.
  • Yazı Dili Bilimi:Dil sistemi olarak yazılı dili araştırır.
  • Sözcük bilimi:Bir dilin söz varlığının yapılanmasını ve bunun akıldaki temsilini araştırır.
  • Biçim Bilgisi (Morfoloji):Kelime yapısı ve isim, sıfat, fiil çekimi gibi değişken sözcük biçimlerini inceleyen bilim dalıdır.
  • Ses Bilgisi (Fonetik):Dillerin ses varlığı, boğumlama ve algılama gibi boğumlu seslerini inceler.
  • Ses Bilimi (Fonoloji):Ses birleşmesi ve hece bilgisi gibi her dilde bulunan ses sistemlerini inceler.
  • Pragmatik:Dil aracılığıyla söz edimi, konuşma ve sözlü anlatım gibi duruma bağlı eylemleri araştırır.
  • Anlam bilimi (Semantik):Bir dildeki cümle ve sözcüklerin anlamlarını araştırır.
  • Dil Felsefesi:Dil ve temel dil kurallarının genel işlevlerini ve dil, düşünce, tasavvur ve gerçeklik arasındaki bağlantıyı araştırır.
  • Sözdizimi (Sentaks):Cümlelerin biçim ve yapılarını inceler.
  • Metin Dil bilimi:Metin ve metin öğelerinin yapısını, işlevini ve etkisini araştırır.
İlginizi çekebilir:
Kopenhag Yapısal Okulu (Glossematik)

Kısa bir süredir aşağıdaki araştırma alanları da bağımsız dallar olarak görülebilir:

  • Dil bilgisi: Belli dil bilgisi modelleri yardımıyla dilin yapısını araştırır.
  • Nicel Dil bilimi:Bir dil kuramı geliştirmek amacıyla istatistik araştırmalar temelinde dil yasalarının gelişmesini inceleyen dil bilimi dalıdır.

Diğer başlıca araştırma alanları şunlardır:

  • Biçim bilimsel Sesbilim:Ses bilimsel düzeyde kelime yapısını inceler.
  • Biçim bilimsel Söz Dizim:Söz dizimsel değişkelere yönelik biçim bilimsel süreçlerin etkisini ele alır.
  • Bürün Bilim:Vurgu, tonlama, konuşma hızı ve ton yüksekliği gibi alt birimlere ayrılamayan dil olaylarını araştırır. Bürün Bilim, genellikle bağımsız bir alan olarak görülmez; ses bilgisi, ses bilimi ve söz dizimi alanlarıyla birlikte ele alınır.

İsa Sarı’ya ait Dil bilimine Giriş notları da bu alanda kullanılabilecek güzel kaynaklar arasındadır. İndirmek için tıklayın.

Osman TOK tarafından derlenen Dil bilimi pdf notları için aşağıdaki indirme kutucuğunu kullanın.

İlgili Makaleler

5 Yorum

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu