Deneme Nedir? Deneme Genel Özellikleri
Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, kesin kurallara varmadan, kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya zorlamadan anlattığı yazı türüdür.
Deneme yazarı görüşlerini aktarırken içten bir dil kullanır. Kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir hava içindedir.
Deneme her konuda yazılabilir. Ancak daha çok insanı ilgilendiren, kalıcı, evrensel konuları işler. Ele alınan konu çoğu zaman derinleştirilerek anlatılır.
Deneme, makalede olduğu gibi öne sürülen bir görüşü, bir düşünceyi kesin ve değişmez bir sonuca bağlamaz. Denemenin inandırıcılığı kanıtlardan, belgelerden değil; anlatımındaki içtenlikten gelir.
Montaigne’in izinden yürüyen denemeciler bu türü, ben’in ülkesi olarak tanımlamışlardır. Çünkü deneme yazarı her olaya, her duruma “ben”i açısından bakmaktadır.
Denemenin ilk örneklerini Fransız yazar Montaigne vermiştir. Daha sonra İngiliz yazar Bacon, türü geliştirmiştir.
Türk edebiyatında bu türün ilk örneklerini Ahmet Haşim vermiştir. Ancak bu türe özellikle Cumhuriyet’ten sonra ilgi gösterilmiştir. Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Sabahattin Eyüboğlu, Mehmet Kaplan, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cemil Meriç bu türde ürün veren önemli sanatçılardır.
