Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın Oluşumu

• Cumhuriyet’in ilk yıllarında ölen bazı sanatçılar dışında Milli Edebiyatçılar, Beş Hececiler ve Bağımsızlar olarak ele aldığımız şair ve yazarlar sanat hayatlarına Cumhuriyet döneminde de devam etmişlerdir.
• 1923’ten 1940’a kadar devam eden dönemde Kurtuluş Savaşı’nın yarattığı birliğin, yapılan inkılâp ve reformların etkisiyle sanatçılar, yerli ve halka doğru bir “memleket edebiyatı” anlayışıyla Anadolu’yu ve Anadolu halkını konu edinmişlerdir.
• Milleti oluşturan değerler (müzik, edebiyat, mimari, oyunlar, masallar vb.) farklı yönleriyle edebi metinlerde yer almıştır.
• Memleket edebiyatı zevkiyle Batı estetiği sentezlenmeye çalışılmıştır.
• Batı kültür ve medeniyeti örnek alınmakla birlikte, Tanzimat’ta da olduğu gibi, yanlış Batılılaşma eleştiri konusu olmuştur.
• Anadolu; doğal güzellikleri, insanı, sosyal hayatı ve folkloruyla edebi eserlere yansımıştır.
• 1923’ten 1940’a kadar Türk tarihi ve Atatürk’le ilgili konular ağırlık kazanmış, 1940’lı yıllardan sonra ise bireysel duygu ve sorunlar da ele alınmıştır.
• Uluslaşmaya verilen önemin bir yansıması olarak “birey”e, “bireysel bilinç”e önem verilmiştir.
• Roman, hikâye, tiyatro, deneme gibi Batı’dan alınan düzyazı türlerinde, teknik bakımdan daha olgunlaşmış
  eserler ortaya konulmuştur.
• Cumhuriyet dönemi edebi ürünleri, dil ve zevk bakımından gelenekten ayrılmıştır.
• Cumhuriyet dönemi eserlerinde öz Türkçecilik anlayışının da etkisiyle genel olarak açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
• Dünyaya açılma ve çağdaşlaşma çabaları edebiyatı da etkilemiş, dünya edebiyatı daha yakından takip edilmiştir.
• Dünya edebiyatıyla kurulan bağlar sonucunda; toplumcu Gerçekçilik, Sezgicilik, Varoluşçuluk, Gerçeküstücülük, Dadacılık gibi edebiyat akımlarından yararlanılmıştır.
• Bireyin iç dünyasını anlatmaya çalışan edebiyatçılar, psikoloji ve psikiyatri alanlarındaki gelişmelerden yararlanmışlardır.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın Özellikleri:

• Yazı diliyle konuşma dili arasındaki fark ortadan kalkmış dildeki sadeleşme çabaları aralıksız olarak sürmüştür.
• Edebiyatımız bu dönemde toplumcu bir karakter kazanmış gerçekçi bir anlayış güdülmüştür.
• Aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü almış, şiirlerde de günlük konuşma dili kullanılmıştır. Yine bu dönemde şiirin biçimce daha da serbestleşmesi sağlanmıştır.
• Şiir, roman, hikâye ve tiyatro gibi türlerde önemli gelişmeler olmuştur. Romanda ve hikâyede halk gerçekleri tamamen yerleşmiştir. Yine tiyatro ve deneme alanında büyük gelişmeler gösterilmiştir.
• Cumhuriyetin kuruluşuyla 1940 (İkinci Dünya Savaşı) yılları arasında eser veren şair ve yazarlar genellikle daha önceki Milli Edebiyat akımının etkisinde tam anlamıyla “yerli” ve “halka doğru”; veya Batı’nın, özellikle Fransız edebiyatının etkisinde kişisel yollarında yürümüşlerdir.
• Edebiyatımız İstanbul aydınlarının tekelinden kurtulmaya başlamıştır. Anadolu’dan aydın yetişmeye başlamıştır.
• Bu dönemden itibaren farklı edebi topluluklar ortaya çıkmaya başlamıştır.

Cumhuriyet Dönemi Öğretici Metinler

• Öğretici metinler bakımından bu dönemde büyük ilerlemeler kaydedilmiş, önemli eserler verilmiştir.
• Bilgi verme, düşündürme, açıklama amaçlanmış; metnin yapısı dil ve anlatımı, kullanılan motifler bu amaçlara göre belirlenmiştir.
• Kurtuluş Savaşı’dan yeni çıkmış olan ülkenin Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda büyük bir kalkınmaya girişmesi sonucunda millete ve milletin kültürüne yönelinmiş, Anadolu ve Anadolu insanı konu edilmiştir.
• Öğretici metinlerde günlük konuşma dilindeki Türkçe sözcükler, halk söyleyişlerindeki tamlamalar kullanılır;
  Arapça ve Farsça sözcüklere fazla yer verilmez.
• Bu dönem yazarları, öğretici metinlerde terim ve kavramları, gündelik hayata ait sözcük ve sözcük gruplarını kullanarak edebi bakımdan güçlü bir anlatıma ulaşmayı amaçlarlar.
• Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı öğretici metinlerinde yazı dilinin konuşma diline yaklaştırılması, açık ve sade bir dilin kullanılması daha fazla okura ulaşılmasını sağlamıştır.
• Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında öğretici metin türlerinde eserler kaleme alan önemli sanatçılar şunlardır: