Anı (Hatıra) Nedir? Anı (Hatıra) Özellikleri
Bir kişinin başından geçen ya da yaşadığı dönemde ortaya çıkan olay ve olguları kişisel bilgi ve izlenimlerine dayanarak anlattığı yazılardır.
Anı türünde yazar şimdiki zamanı değil, geçmiş zamanı anlatır. Bu yönüyle günlük türünden ayrılır. Anı, geçmiş zamanı anlattığı için tarihe yardımcı olur.
Anı yazısında amaç bir gerçeği aydınlatmaktır. Bu yüzden anılarda nesnellik esastır.
Anı yazarı anılarını yazarken anlattığı dönemle ilgili tüm kaynaklara başvurur. Bu kaynaklar eski gazeteler, fotoğraflar, yazılar, mektuplar olabilir. Anılar dil ve anlatım yönüyle gezi yazısına benzese de yazarın dış dünyadan çok kendisinden söz etmesiyle gezi yazısından ayrılır. Gezi yazısında özne dış dünyadır, anılarda ise özne kişinin kendisidir ve anılarda bir gerçeği, dönemi aydınlatmak amaçlanır.
Anı ile otobiyografi (öz yaşam öyküsü) benzer özellikler gösterir. Otobiyografi anıya göre daha geniş kapsamlıdır. Anı otobiyografinin yalnızca bir bölümü sayılabilir. Ayrıca anı yazarı yalnızca kendisini yazmaz, yaşadığı dönemi ve çevresindeki kişileri de anlatır.
Anı türünün en eski örneği Babürşah’ın Babürnâme adli eseri kabul edilir. Bu eser aynı zamanda gezi yazısı örneğidir. Modern anlamda Tanzimat Dönemi’nde Jean Jack Rousseau’nun İtiraflar adlı eserinin etkisiyle giren anı türü, birçok yazar, şair, sanatçı ve devlet adamı tarafından kullanılmıştır. Ziya Paşa’nın bir kitabına ön söz olarak yazdığı Defter-i Amal, Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı Menfa, Muallim Naci’nin yazdığı Ömer’in Çocukluğu Türk edebiyatının ilk anı yazılarıdır.
Ayrıca Ahmet Rasim’in Eşkal-i Zaman, Falaka; Halit Ziya’nın Saray ve Ötesi, Kırk Yıl; Falih Rıfkı Atay’ın Çankaya, Zeytindağı; Yakup Kadri’nin Zoraki Diplomat; Yahya Kemal’in Siyasî ve Edebî Portreler; Abdülhak Şinasi Hisar’ın Boğaziçi Yalıları adlı eserleri bu türün önemli örnekleridir.
